Mini katecheza o Roku Jubileuszowym 2025: termin „jubileusz”
Polskie słowo „jubileusz” sięga swymi korzeniami do łacińskiego iubileum/iubilium.
W języku cezarów oznaczał on radość i wszystko, co towarzyszy radości: radosne okrzyki, śpiewy, wyrazy wdzięczności. Od strony filologicznej zatem jubileusz to czas radości i wdzięczności za otrzymane dary. Dla Izraelitów jubileusz wiązał się z świętowaniem pięćdziesiątego roku, w którym to każdy powracał do swojej własności i do swojego rodu (zob. Kpł 25,10). Święty Hieronim, tłumacząc Biblię na język łaciński użył określenia jubel/jobel, którego rdzeń jbl pierwotnie oznaczał róg barani, na którym to grano podczas ważniejszych uroczystości narodowych i religijnych (zob. Wj 19,16). Na trąbie z rogu baraniego obwieszczano nadejście jakiejś bardzo ważnej chwili.
Dzisiejsi uczeni wyróżniają cztery główne znaczenia terminu „jubileusz”:
- czas poświęcony specjalnie Bogu, zamykający się w granicach jednego roku
- czas odpoczynku, przebaczenia i darowania, głównie zaciągniętych długów
- czas wolności
- czas powszechnej radości
Rok jubileuszowy w Starym Testamencie to wydarzenie bardziej ekonomiczne niż religijne. Istotą jubileuszu było WYZWOLENIE wszystkich mieszkańców ziemi z wszelkich zobowiązań ekonomicznych. W roku jubileuszowym, podobnie jak w roku szabatowym [co siedem lat], ziemia miała pozostać nieuprawiana, a wszyscy, którzy wcześniej dokonali jej sprzedaży, bądź utracili majątek [np. za zaciągnięte długi], który przysługiwał im jako dziedzictwo nadane ich rodowi przez samego Pana Boga, powracali do swojej własności (zob. Kpł 25, 8-17.23-55).
Prawo jubileuszowe miało chronić obywateli przed nierównością klasową, zapobiegało bogaceniu się jednych kosztem drugich oraz chroniło przed lichwą i wyzyskiem. Istniała również w Izraelu tzw. instytucja goela – odkupiciela, wykupiciela, na którym spoczywał obowiązek wykupu krewnych, którzy popadli w tarapaty finansowe lub niewolę. Rok jubileuszowy przywracał zatem równość między wszystkimi synami Izraela, otwierając nowe możliwości rodzinom zubożałym, które utraciły swe posiadłości, a nawet osobistą wolność. Bogatym natomiast rok jubileuszowy przypominał, że przyjdzie czas, gdy ich niewolnicy znów będą im równi i będą mogli upomnieć się o swe prawa.
Rok jubileuszowy był więc czasem wykonania prawa o powrocie do wolności i własności. W najgłębszym sensie tego zwyczaju to właśnie Jahwe był goelem Izraela, który troszczy się o najuboższe ze swoich dzieci obdarowuje je hojnie darami ziemi. Dba także o to, aby czas odpoczynku ziemi nie stał się czasem głodu i biedy dla ludzi.
Dla nas Rok Łaski, jakim będzie Rok Jubileuszowy 2025 to przede wszystkim dar Bożego miłosierdzia w postaci odpuszczenia grzechów, a także darowania kar za winy już odpuszczone, czyli tzw. ODPUSTY. Odpust jest wyrazem miłosierdzia Boga.
Podsumowując:
1. Słowo: „jubileusz” oznacza radość, wdzięczność i wszystko, co jest z nimi związane.
2. Rok jubileuszowy to przede wszystkim wyzwolenie od długów i powrót do swojego dziedzictwa, otrzymanego od Boga (w sensie materialnym u Izraelitów; dla nas w znaczeniu duchowym).
3. Mamy cały rok na szczególne łaski związane z darowaniem nam długów, jakimi są odpuszczenie grzechów oraz odpusty (darowanie kar), które dają nadzieję na powrót do dziedzictwa, które Pan przygotował dla nas.
(Posłużyłam się materiałami: Pielgrzymi nadziei. Program duszpasterski Kościoła katolickiego w Polsce na rok 2024/2025, zeszyt teologicznopastoralny)
Gabriela Seifert-Knopik